Dossier zelfzorg
Als zorgverlener moet je dagelijks heel wat incasseren. Wat je daar aan kan doen, vind je in wat je staande houdt in de drukte van alledag: je veerkracht. Het goede nieuws? Met wat bewustwording en aandacht kan je die veerkracht versterken. Het slechte nieuws? Alleen focussen op het individu – op jezelf – is niet voldoende, aldus Goedele Slots en Leen Sannen van Odisee.
Goedele en Leen verdiepten zich samen met collega Caroline Damman in het onderwerp. Aan de hand van de zes pijlers van veerkracht leggen ze uit waar je op kan letten. Met alvast één belangrijke nuance, klinkt het stellig: “Zelfzorg is belangrijk, maar het is maar een klein element van veerkracht. Organisaties moeten ook kritisch naar zichzelf durven kijken en zich de vraag stellen of ze de veerkracht van hun zorgprofessonals bevorderen of net onder druk zetten. Het is immers een gedeelde verantwoordelijkheid.”
- STILVALLEN EN REFLECTIE
“We zitten allemaal op een sneltrein: voor je het weet ben je tien jaar verder. Daarom moet je af en toe durven stilstaan: vanwaar kom je en waar wil je naar toe?”, zegt Leen Sannen. Zij is praktijkbegeleider binnen de opleiding Gezinswetenschappen. “Naast deze fundamentele vragen kan stilvallen ook in hele kleine dingen zitten: zo kan je als team afspreken om lunchpauzes niet langer over te slaan, maar echt elke dag even te pauzeren, al is het maar een kwartier.”
Collega Goedele vult aan: “Functioneringsgesprekken zijn ook belangrijk. Leidinggevenden moeten tijd maken om te checken wat hun medewerkers nodig hebben: van een afgesloten plek om ongestoord administratie te doen tot een aanpassing in het rooster naar aanleiding van zaken die spelen in het privéleven.”
- KIEZEN
Een tweede pijler is kiezen. Goedele legt uit: “Als organisatie moet je je bewust zijn van de taken die je je medewerkers geeft. Bekijk het als een appelmand: als je daar steeds meer appels – verantwoordelijkheden dus – blijft bijleggen terwijl de mand eigenlijk al vol zit, vallen er onvermijdelijk appels uit. Als individuele medewerker kan je assertief zijn en ‘nee’ zeggen, maar eigenlijk zijn het leidinggevenden die hier aandacht voor moeten hebben. Voor elke taak die erbij komt, moet er ook één uit de mand gehaald worden.”
- WAARDEGERICHT LEVEN EN WERKEN
Door te leven en werken volgens je waarden, blijf je dichter bij wat belangrijk is voor jou. “Sta er, zowel individueel als met je team, regelmatig bij stil of je nog wel leeft en werkt volgens je waarden. Waarom koos je voor een beroep in de zorg? Waarom werd de dienst opgericht?”, zegt Leen.
- MILDHEID
Leen: “Je moet kunnen toegeven dat je het lastig hebt, en dat ook kunnen uitwisselen met je collega’s. Heel vaak zien we in zorgorganisaties een cultuur van geven en blijven geven, maar er moet ook een cultuur ontstaan van kwetsbaarheid tonen en hulp durven vragen. Zodat je ook eens kan zeggen: ‘dit lukt niet, kan iemand mijn volgende patiënt overnemen zodat ik even tien minuten kan bekomen?’”
- ZELFMEESTERSCHAP
Leen: “Stel jezelf regelmatig de vraag: wat heb ik hier en nu nodig? Dat vraagt niet veel tijd en moeite. Ben je al twee uur aan het vergaderen en kan je rug wel wat stretchoefeningen gebruiken? Moet je wat drinken?”
Goedele: “Vaak hoor je dan dat daar geen tijd voor is, maar door allemaal steeds maar te blijven doorgaan, vallen er mensen uit en dan is er nog minder tijd. Als we burn-outs willen vermijden, moeten we andere keuzes beginnen maken.”
- VERBINDEN
Goedele: “Als het niet meer goed gaat, durf dan steun vragen. Als collega’s met een soortgelijk verhaal komen, zorgt dat voor verbinding. Je weet dat je niet alleen staat.” Al is de cultuur ook belangrijk, vult Leen aan: “De leidinggevenden zijn opnieuw bepalend. Zij bepalen de mate waarin de cultuur daarvoor openstaat.”
Zelfzorg is ook:
- Je meldingen uitzetten.
- Met je team afspreken hoe je met e-mails buiten de werkuren omgaat. Leg bijvoorbeeld vast dat jullie elkaar ‘s avonds of in het weekend niet mailen.
- Je vrije dagen invullen met kwaliteitsvolle ontspanning.
- Je werkdag met symbolische handelingen ook echt afsluiten: doe heel bewust je uniform uit en leg het weg, doe je agenda toe of sluit de verschillende tabbladen op je pc.
- Tijd nemen voor decompressie, ook tijdens de werkuren. Stoom aflaten en onnozel kunnen doen is nodig als compensatie voor de emotionele betrokkenheid bij je job.
LEES MEER OP INFUUS.BE
