Zorgen zonder je rug te belasten

ouderenzorg

Rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan. Herman Van Veen had zijn inspiratie even goed uit de zorgsector kunnen halen. Dat het werk er zo fysiek is, leidt bij velen tot overbelasting en op termijn zelfs musculoskeletale aandoeningen. Verpleegkundige, docent en ergonoom Robrecht Vandevyvere pleit voor een andere aanpak om medewerkers hiertegen te beschermen.  

“Het is ironisch dat zij die zorgen voor anderen dat bekopen met hun eigen gezondheid”, zegt Robrecht Vandevyvere. En dat klopt. Een enquête van de Algemene Unie van Verpleegkundigen van België (AUVB) uit 2021 toont dat negen verpleegkundigen op tien fysieke klachten ervaren – vooral rugpijn (69%).  

Een patiënt is geen kratje 

Vandevyvere besteedt zijn carrière aan preventie van musculoskeletale aandoeningen. Om uit te leggen wat precies verkeerd loopt in de zorg, gaat hij terug naar 1991. “In dat jaar werd de NIOSH-richtlijn in Europa geïntroduceerd. Dit is een berekening die bepaalt hoeveel last een persoon kan dragen.” Dat komt neer op 25 kg voor een man, 17 kg voor een vrouw. De richtlijn werd overgenomen uit andere sectoren zoals de bouwsector. Dat is volgens Vandevyvere problematisch: “Er werd niet aan gedacht dat een mens verplaatsen anders is dan een last met vaste vorm.”  

Een mens verplaatsen is moeilijk, net omdat die niet vormvast is zoals een doos of kratje. “Een mens is ‘vormveranderbaar’. Het is lastig om dergelijk ‘voorwerp’ te verplaatsen. Op het einde van de dag heeft een zorgmedewerker makkelijk in de honderden kilo’s versleept.”  

Dat slepen leidt tot rugpijn, wat op zijn beurt regelmatig leidt tot zorgmedewerkers die uitvallen. “Hoog tijd om de patiënt of bewoner te emanciperen, dat ten goede van de zorgprofessionals”, zegt Vandevyvere. Maar hoe doe je dat? Want is tillen nu niet eenmaal ‘part of the job’? “Nee, we moeten er een gewoonte van maken de patiënt zelf te vragen en stimuleren overeind te komen. Er is nood aan een cultuurverandering én meer opleiding wat dat betreft.”  

Geurige koffie en dansmuziek 

De vraag stellen, dat klinkt als een simplistische oplossing maar het is complexer dan dat. “Stimuleer de patiënt met alle zintuigen”, legt Vandevyvere uit. “Raak de spierengroep aan die hij of zij zal moeten gebruiken. Zet een geurige kop koffie klaar op de tafel, zodat de patiënt zich ernaar toe moet bewegen. Speel een nostalgisch liedje dat uitnodigt om te dansen…”  

“Iemand die op een stoel zit, probeert men overeind te helpen door de oksels te zien als een soort van ‘handvatten’. Dat is niet slim. Het zwaartepunt van het gewicht van de persoon bevindt zich op dat moment in de romp en dat steunt op het zitvlak. Dáár zit het gewicht van die romp. Wanneer je de persoon onder de oksels vastneemt, draag je als zorgmedewerker het gewicht van de romp van de patiënt of bewoner. Dat wordt toegevoegd aan je eigen gewicht: jij wordt dus het ondersteuningsvlak van die patiënt of bewoner.” En dat is net wat zorgmedewerkers volgens Vandevyvere ten alle tijden moeten vermijden, dat ze het ondersteuningsvlak worden. 

Een andere concrete tip die de ergonoom meegeeft is om mensen te begeleiden aan de pols, en niet de onderarm. “Botachtige structuren aan de oppervlakte zijn makkelijker om mensen te sturen, denk maar aan de pols, elleboog of schouderblad. Neem je iemand vast bij zijn spieren, kan die zich meer verzetten.” 

Uiteraard lukt dit niet in ieder geval en zal er al eens een tilhulpmiddel moeten gebruikt worden. “De vraag stellen op zich heeft een psychologisch voordeel. Door de patiënt te bevragen, voelt die zich gerespecteerd. Net doordat zorgmedewerkers de bewegingsmogelijkheden van patiënten vanzelfsprekend over het hoofd zien en hen zelf gaan optillen, maakt dat cliënten meegaan in dat patroon. Er is een groot verschil tussen wat iemand kan bij een kinesist en wat hij of zij doet bij de verpleegkundige. We worden voorgeprogrammeerd. Wanneer een patiënt de kinesist ziet, weet die: ik moet werken. Dat is een heel andere ingesteldheid dan wanneer de verpleegkundige de kamer binnenkomt.” 

Lees ook op INFUUS:

Share on facebook
Share on twitter
Share on linkedin

REACTIES

Trending

Infuus nieuwsbrief

Straffe verhalen van, door en voor zorgprofessionals – maandelijks in jouw mailbox afgeleverd.