Taal- en cultuurbarrières kunnen de hulpverlening bemoeilijken. Daarom is er in ziekenhuizen vaak interculturele bemiddeling beschikbaar. De bemiddelaars zijn opgeleid om te tolken en om spanningen tussen verschillende culturen op te lossen of te overbruggen. Zodat iedereen de best mogelijke zorg kan krijgen.
De bemiddelaars die in ziekenhuizen aanwezig zijn, zijn vaak gefinancierd door de FOD Volkgsgezondheid, en zijn ondertussen onmisbaar geworden. Maar het aanbod is niet zeer groot, en de diversiteit in de samenleving is dat wel, waardoor fysieke bemiddeling maar een deel van de oplossing is. Vandaar dat het videoproject gelanceerd werd, waarmee er dit jaar waarschijnlijk rond de 15.000 interventies zullen plaatsvinden. Die videobemiddeling is nu ook beschikbaar voor huisartsen, en wordt in wijkgezondheidscentra al zeer vaak gebruikt.
“Bemiddelaars spelen een belangrijke rol in ziekenhuizen.” legt Hans Verrept, hoofd van de Cel Interculturele Bemiddeling, uit. “Zij bieden meer dan alleen taalbijstand, maar slaan ook een brug tussen soms erg verschillende culturen. Sommige groepen voelen zich weinig deel van de Belgische samenleving, en dat heeft invloed op hoe ze tegenover de zorg hier staan. Bovendien ervaren mensen met een migratieachtergrond vaak discriminatie en racisme, en ook dat tast het vertrouwen in de zorg aan. Bemiddelaars kunnen helpen dat vertrouwen te herstellen.”
“Een goed voorbeeld van de meerwaarde van bemiddelaars”, zegt hij, “is bij het geven van voedingsadviezen. Als er iets moeilijk is, dan is het mensen van dieet doen veranderen. We moeten meer rekening houden met wat mensen gewend zijn en beseffen dat dat een stuk van hun identiteit is, zeker in migratiecontext. Een oud voorbeeld: in de jaren ‘90 sprak ik met een arts uit het Limburgse, die wanhopig was, omdat hij veel Italiaanse patiënten zag die hun pasta maar niet wilden opgeven. Dat krijg je er zomaar niet uit. Bemiddelaars kunnen in zo’n situaties zorgverleners meer informatie geven over gewoontes en tradities, en helpen in het overleg. Zo kan je de zorg beter toesnijden op de individuele patiënt.”
Praktische hulp
Maar het stopt niet bij culturele achtergrond bieden, want interculturele bemiddelaars kunnen patiënten ook helpen met de praktische kant van de zaken. “Soms gaan doorverwijzingen verloren, omdat mensen niet vertrouwd zijn met het zorgaanbod. Ze weten niet wat een kinesist is of doet, of hebben bepaalde vooroordelen tegenover psychotherapie. Bemiddelaars kunnen hen geruststellen en duidelijk uitleggen wat ze mogen verwachten.” Daarnaast maken ze ook afspraken, helpen ze bij het invullen van vragenlijsten en zorgen ze ervoor dat de patiënt alle nodige informatie krijgt en begrijpt.
Meer weten over interculturele bemiddeling en hoe je er beroep op kan doen? Je vindt de gids op health.belgium.be/nl/gids-voor-de-interculturele-bemiddeling-de-gezondheidszorg.
Wat als er geen interculturele bemiddeling beschikbaar is?
Als er geen interculturele bemiddeling beschikbaar is, moeten zorgverleners vaak terugvallen op een familielid of iemand die geen bemiddelaar of tolk is, en hoewel Verrept er geen groot voorstander van is, kan het in die gevallen toch noodzakelijk zijn. “Het helpt dan om als zorgverlener die mensen goed aan te sturen. Als een patiënt twee minuten aan het woord is, en de vertaling is ‘buikpijn’, dan ontbreekt er een stuk. Dan moet je als hulpverlener aandringen zodat er niets weggelaten wordt. En omgekeerd: je moet in de gaten houden of alles wat jij vertelt ook overgebracht wordt. We weten dat familieleden en kennissen geneigd zijn elkaar te sparen bij zware diagnoses, dus dat is een bekende valkuil.”
Ook van vertaalapps is hij geen voorstander. “Hoe minder gestandaardiseerd de taal, hoe minder goed die dingen werken. Veel vreemde talen zijn beïnvloed door regio’s, waardoor apps niet altijd goed werken. Daarom zou ik, zeker bij huisartsen en in ziekenhuizen er wel op willen aandringen om toch beroep te doen op interculturele bemiddeling op afstand. Het aanbod is er, en het is gratis.”
