Een tweetal weken geleden ging ik naar de opening van Ar(t)sène in Gent. Een, zoals de organisatoren het zelf omschreven, inclusieve kunsthappening. Waarom inclusief? Omdat vijf van de twintig artiesten een mentale beperking hebben. Ik kende slechts twee van de exposanten en beide hebben geen beperking. Ik keek dan ook onbevangen naar alle werken. Bij sommige voelde ik weinig, andere spraken me dan weer heel erg aan. Wie de makers waren deed er niet toe. Het ging hem over de kunst en je al dan niet laten raken of geraakt worden door een expressie. In mijn gesprekken met de artiesten ging het nooit over een beperking, wel over het werk en over het idee erachter. En dus had deze expositie de stempel inclusief helemaal niet nodig. Ze was gewoon inclusief, en zo zou het altijd en overal moeten zijn.
Maar is het dat ook? De Vlaamse komiek William Boeva maakte onlangs pijnlijk duidelijk dat we er nog lang niet zijn. Op klaarlichte dag werd hij door twee jongeren uitgelachen. Niet omwille van zijn grappen, maar omwille van zijn beperking. Op zich is dat al verschrikkelijk, maar het werd nog erger, want blijkbaar zijn dergelijke situaties dagelijkse kost voor hem.
En dan zijn er de fysieke barrières. Daan Vander Steene, directeur in het NTGent, postte begin september een wanhoopsbericht op Facebook. Sinds twee jaar is hij rolstoelgebruiker en sindsdien kan hij niet meer binnen in veel van de door hem geliefde plekken in zijn stad. En Daan is lang niet alleen: Kurt Vanhauwaert, een andere Gentenaar, is stilaan een BV aan het worden met zijn strijd voor een meer toegankelijk openbaar vervoer. William, Daan, Kurt en zoveel anderen worden dan ook dagelijks met hun neus op de feiten gedrukt: jij bent anders. En toch hoeft het niet zo te zijn.
Inclusie betekent: erbij horen. Niets meer, maar zeker ook niets minder. Of het nu gaat over gender, religie, culturele achtergrond, afkomst, leeftijd, handicap, of wat dan ook, mensen horen er gewoon bij. Iedereen maakt deel uit van onze samenleving. Jammer genoeg zijn er nog steeds te veel drempels die dat verhinderen. Tot zolang zullen we werk moeten maken van diversiteit en inclusie. Zullen we hierover visieteksten schrijven en actieplannen uitrollen, omdat het moet. En we gaan door tot die woorden realiteit zijn. Onbevangen, zonder vooroordelen kijken naar anderen, in dialoog gaan en verbinding zoeken. Dat doen welzijnsvoorzieningen en zij dragen meer dan hun steentje bij tot een inclusieve samenleving.
Het hangt natuurlijk niet alleen af van de welzijnsvoorzieningen, maar van alle burgers. Eén actuele rem op inclusie is corona. De lockdown heeft duidelijk gemaakt hoe zwaar de weken- en soms maandenlange isolatie was voor de gebruikers van onze welzijnsvoorzieningen. De lockdown in de jeugdhulp, kinderopvang en sectoren voor personen met een handicap was nefast en zeker niet voor herhaling vatbaar. We kunnen en mogen niet opnieuw terugschakelen.
Een verplichte vaccinatie voor alle burgers, dus niet alleen voor het zorg- en welzijnspersoneel, gaat over meer dan het vermijden van een te grote druk op intensieve zorg en uitgestelde zorg in de ziekenhuizen. Het gaat ook over het mentale welzijn van onze gebruikers en hun kansen om te participeren aan de samenleving. Iedereen wil opnieuw genieten van het ‘gewone’ leven, ook zij. Willen we dus een inclusieve samenleving, dan moeten we consequent zijn en dan is het een kleine vraag om te eisen dat iedereen zich laat vaccineren.
Dit debat moeten we minstens durven voeren. Voor onszelf, onze vrienden en familie, en vooral voor de zwaksten onder ons.
Hendrik Delaruelle – Algemeen Directeur bij Vlaams Welzijnsverbond
